Samen met culturele organisaties zet kennisinstituut DEN projecten op om de digitale innovatie in de cultuursector en de erfgoedsector te bevorderen. Sophie Heijkoop, programmamanager DEN Academie, is verantwoordelijk voor het trainingsaanbod.

DEN wil digitale transformatie voor cultuur aanjagen. Wat houdt dat in?
‘Mensenwerk vooral. Het gaat voor een klein gedeelte over technologie, maar vooral over zaken als samenwerking en organisatieveranderingen. Het is belangrijk dat culturele organisaties de kansen benutten van de digitale samenleving. Dat betekent bijvoorbeeld anders (samen)werken en vooral heel goed inspelen op de behoeften van je bezoekers. Een mooi voorbeeld is de samenwerking van filmhuizen met online platform Picl. Daarop brengen ze gezamenlijk arthousefilms op een laagdrempelige manier naar het publiek. Niet alleen met een streamingplatform, maar ook door gezamenlijk publieksonderzoek. Hiermee spelen ze in op de wensen van de bezoeker van de toekomst. Het cultuurpubliek verwacht namelijk digitale dienstverlening, digitale belevingen en een toegankelijke cultuursector. Digitale transformatie biedt dus veel kansen voor het bereiken en binden van dat publiek.’

Wat zijn de vragen die de sector zichzelf zou moeten stellen?
‘Zijn we zichtbaar, vindbaar en laagdrempelig? Er liggen veel kansen om publiek te bereiken op al bestaande digitale kanalen, zoals social media en gameplatforms.
Als cultuurinstelling kun je onderzoeken: waar is mijn publiek online en hoe kan ik hen bereiken? En waar liggen digitale kansen voor verrijking van de beleving,? Weet je die kansen goed te benutten, dan maak je jezelf sterk en toekomstbestendig. Echt niet alles hoeft digitaal, maar je kunt het je niet veroorloven om er helemaal aan voorbij te gaan.’

‘Denk samen na over digitale innovatie, bespreek het met elkaar in de organisatie, verhoud je ertoe.

Wat zijn belangrijke thema’s binnen digitale transformatie?
‘Leiderschap en strategie, grensverleggende samenwerking en innovatie. Bij DEN werken we aan een ecosysteem dat dit mogelijk maakt, met onze eigen opleidingen van de DEN Academie, maar ook met beleid en financieringsmodelijkheden. In onze sector zijn we vaak gewend om direct te gaan produceren; een voorstelling, een tentoonstelling, een app. Maar als directeuren en managementteams geen stip op de horizon zetten op dit gebied, blijft het vaak bij losse projecten. Het zou goed zijn als er meer ruimte en focus komt op het proces, om vanuit daar te werken naar een mogelijke uitkomst. Een mooi voorbeeld is Venues of the Future, waarvan DEN partner is. In deze samenwerking wordt de virtuele toekomst van de podiumkunsten onderzocht, met oog voor online en hybride vormen van publieksinteractie.’

Jullie doen veel aan kennisontwikkeling, onder andere voor het thema ‘Publiek van de toekomst’. Kun je daar meer over vertellen?
‘Zeker, het publiek centraal stellen is een belangrijk onderdeel van digitale transformatie. Maar dan moet je je publiek wel leren kennen. Veel organisaties spreken over het bereiken van een “nieuw” publiek, maar wie dat dan precies zijn, of wie er nu al wél worden bereikt, is vaak nog niet duidelijk. Het helpt om dit te onderzoeken. Daarnaast gaat het gedrag en de verwachtingen van het publiek van de toekomst sterk veranderen. We leven in een sterk gedigitaliseerde wereld en dat geldt nog veel meer voor GenZ en GenA, de jonge generaties. Als zij graag een concert bezoeken op een gameplatform, kun je dan verwachten dat ze om 8 uur klaar zitten in een fysieke zaal? Je moet nadenken over je aanbod en programmering, over de kanalen die je kunt inzetten om hen te bereiken, en hoe je ze inspireert om wél naar die theaterzaal te komen. We kunnen niet blijven doen wat we altijd al deden.’

Wat zou je een culturele instelling als gouden tip willen meegeven?
‘Denk samen na over digitale innovatie, bespreek het met elkaar in de organisatie, verhoud je ertoe. Maak ruimte voor (kleine) experimenten en onderzoeken, voer die uit, maak fouten en leer ervan. En voer steeds het gesprek over wat er nodig is in de organisatie; hebben mensen de juiste kennis en vaardigheden? Hoe werken jullie samen? Maar vooral; zet je publiek centraal.’