Iedereen moet naar een museum, theater of festival kunnen. Gebouwen zijn vaak rolstoelvriendelijk en websites geschikt voor mensen met visuele beperkingen. Maar wat doen culturele instellingen voor mensen met een lvb (licht verstandelijke beperking)? Samen met Utrecht Marketing ontwikkelt De Wilg, de Utrechtse belangenbehartiger van mensen met een lvb, een kaartspel om cultuurorganisaties te laten zien waar kansen liggen voor verbeteringen.

Samen beats maken, zingen, films kijken of toneel spelen. De Wilg organiseert allerlei culturele activiteiten voor mensen met een verstandelijke en/of psychische beperking. Doel: elkaar ontmoeten en meedoen in de maatschappij. Maar hoe staat het met de toegankelijkheid van de professionele cultuur in Utrecht voor mensen met een licht verstandelijke beperking?
Jurre Schieveen, coördinator bij De Wilg, onderzocht waar knelpunten liggen: ‘De drempel om deel te nemen aan culturele activiteiten is hoger voor mensen met een lvb. Sommigen hebben moeite met sociale vaardigheden, waardoor het onderhouden van vriendschappen lastiger is. Maar vaak wil je juist samen met vrienden iets cultureel doen.’

‘De drempel om deel te nemen aan culturele activiteiten is hoger voor mensen met een lvb’

Schieveen merkt ook dat mensen met een lvb het taalgebruik op een website een barrière kan zijn. ‘Laatst zei een jongen tegen me dat hij niet naar een hiphop-event wilde, omdat hij het saai vond. Terwijl hij echt van hiphop houdt. Op de website stond “open mic rap battle”. Het bleek dat hij niet begreep wat dat betekende. En vorig jaar zijn we met iemand naar het Centraal Museum geweest. Zij vond de website ook saai. Maar ze kon in het museum een tekenworkshop volgen die ze superleuk vond. Nu kijkt ze heel anders naar musea.’

Polaroids
Soms zitten knelpunten in kleine dingen, die makkelijk zijn op te lossen, zegt Schieveen. ‘Als je in een museum QR-codes ophangt, kun je uitleg geven over hoe die te scannen. Voor bezoekers met een lvb is dat niet zomaar duidelijk.’ Ook helder communiceren over toegangskosten is van belang. Zeker als het gratis is. ‘Voor sommige mensen is dat de enige mogelijkheid om ergens naartoe te kunnen.’
Dit jaar hebben medewerkers van De Wilg een aantal Culturele Zondagen bezocht met een groep jongeren met een lvb. Schieveen: ‘Taalbegrip of jezelf uitspreken is niet vanzelfsprekend voor deze doelgroep. We hebben een manier bedacht om het beoordelen van de events voor hen toegankelijker te maken. De jongeren hebben met een polaroidcamera foto’s gemaakt van zaken die wel of niet leuk, interessant of toegankelijk voor ze waren. Zo waren er polaroids van een behulpzame medewerker achter de bar, een bord met onduidelijke informatie, een toffe workshop of een te duur broodje kebab. Achteraf bekeken we samen de beelden en zo kwam het gesprek op gang.’

Struikelblokken
Het idee van een kaartspel is ontstaan toen De Wilg en Utrecht Marketing de deelname aan de Culturele Zondagen evalueerden. ‘We hebben gekeken naar wat er van de jongeren wordt verwacht om mee te doen,’ aldus Schieveen. ‘Zoals op de website het programma bekijken, begrijpen wat er wordt uitgelegd, iets uitkiezen en de locatie vinden. Dat is niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Via het kaartspel willen we inzichtelijk maken over welke praktische, conceptuele én sociale vaardigheden je moet beschikken om iets cultureels te kunnen doen. En wat daarbij de struikelblokken voor iemand met een lvb kunnen zijn.’
Op de kaarten staan bijvoorbeeld teksten als:

Tijdens het evenement wil iemand meedoen aan een dansworkshop. Ze wil graag eerst kennismaken met andere deelnemers om zich veilig te voelen om mee te durven doen.

Iemand wil deelnemen aan een workshop straatvoetbal. Aangekomen op de locatie ziet hij aan het begin van de workshop alleen kinderen op een bal afrennen en denkt: het is alleen voor kinderen, ik ga.

Tijdens het evenement wil iemand een tasje kopen. De opties om te betalen zijn via een Tikkie of contant. Ze heeft niet genoeg contant geld bij zich, alleen een pinpas. Omdat ze niet weet hoe een Tikkie werkt, kan ze het tasje niet kopen.

Iemand heeft behoefte aan een persoonlijk aanspreekpunt om voorafgaand aan het evenement nog vragen te kunnen stellen over onderwerpen als tijd, locatie, het weer en reizen.  

Bewustzijn creëren
De kaarten moeten bewustzijn creëren: dat meedoen aan cultuur niet vanzelfsprekend is voor iedereen en dat bepaalde doelgroepen dus niet worden bereikt. Het wil aanzetten tot een gesprek over oplossingen en kansen. Schieveen: ‘Ik hoop dat het kaartspel laat zien dat het niet eens zo ingewikkeld is om mensen mee te laten doen. En dat het culturele organisaties helpt om een aantal concrete stappen te nemen waarmee bezoek of deelname bevorderd wordt. Meer dan een miljoen mensen in Nederland hebben een lvb. Wat in ieder geval helpt is samenwerken met de mensen zelf en de belangenorganisaties.’